ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Β. Στατιστικά στοιχεία και παραδείγματα ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο
Φαίνεται ότι οι νέοι δυσκολεύονται αρκετά να κατανοήσουν το πραγματικό νόημα και την ουσία των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων και παλεύουν να τηρήσουν τα όρια ανάμεσα σε έννοιες όπως η “ελευθερία του λόγου”, “ελευθερία της σκέψης και έκφρασης”, “ισότητα”, “σεβασμός” κλπ. Ο “ελεύθερος και ανοιχτός χώρος” του ψηφιακού κόσμου έχει επιτρέψει σχεδόν σε όλους να εκφράσουν τις απόψεις τους, αλλά και να θέσουν τα δικά τους όρια σε αυτήν την ελευθερία, με βάση τη διακριτική τους ευχέρεια, τις αξίες και τις αντιλήψεις τους, ώστε να σεβαστούν τους ανθρώπους γύρω τους. Έτσι, η ανθρωπότητα για πρώτη φορά βρέθηκε αντιμέτωπη με σοβαρά περιστατικά ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, και δυστυχώς οι αριθμοί επιβεβαιώνουν τη σοβαρότητα του φαινομένου αυτού. Ορισμένες περιπτώσεις τέτοιων εκφράσεων μίσους έχουν καταγραφεί και δημοσιευθεί μέσω μιας κοινής πρωτοβουλίας του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα Δυτικά Βαλκάνια, συμπεριλαμβάνοντας μερικά πολύ ανησυχητικά στοιχεία:
Online hate speech
ΑΛΒΑΝΙΑ
ΒΟΣΝΙΑ ΚΑΙ ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ
ΚΟΣΣΟΒΟ
ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ
ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
ΣΕΡΒΙΑ
Περίπου το 21 % των ειδήσεων, των απόψεων και των αναλύσεων που αναρτήθηκαν στα διαδικτυακά μέσα μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου 2016 περιελάμβαναν περιεχόμενο διακρίσεων και ρητορικής μίσους, ένα αποτέλεσμα που προέκυψε από ένα πιλοτικό πρόγραμμα με στόχο την καταγραφή των καταγγελιών στα διαδικτυακά μέσα στην Αλβανία. Η σημασία αυτής της έρευνας, η οποία είναι η πρώτη και πιο συγκεκριμένη μέχρι στιγμής, κατέδειξε ότι οι γυναίκες αποτελούσαν τα θύματα των διακρίσεων και της ρητορικής μίσους στο 73 % των περιπτώσεων.
Η Γενική Σύσταση Νο 15 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους (2015) θέτει για πρώτη φορά το στοιχείο του γένους και του φύλου στον ορισμό της ρητορικής μίσους. Ωστόσο, το φύλο είναι ο βασικός λόγος ή το εναρκτήριο σημείο των διακρίσεων και/ή της ρητορικής μίσους στο 41 % των περιπτώσεων, και ακολουθείται από θέματα σχετικά με την εθνικότητα και/ή τη φυλή στο 22 %, τις πολιτικές πεποιθήσεις στο 17 %, και τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου στο 11 % των περιπτώσεων που καταγράφηκαν.
Επίσης, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών (ISF) της Αλβανίας ο διπλός αριθμός ατόμων ΛΟΑΤΚΙ αποτελεί στόχο διακρίσεων και αποκλεισμού σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Σύμφωνα με την έκθεση, τα περισσότερα από αυτά τα θύματα δέχθηκαν επιθέσεις διαδικτυακά, κυρίως με σχόλια στο Facebook και/ή το Instagram.
Εκτός αυτού, το 2019 στο Μαυροβούνιο, στο πλαίσιο των εργασιών παρακολούθησης των σχολίων στα κοινωνικά μέσα του ΛΟΑΤΚΙ Φόρουμ “Πρόοδος”, καταγράφηκαν περισσότερες από 100 καταγγελίες για περιστατικά διακρίσεων, ρητορικής μίσους και λεκτικής προσβολής.
Και σε περίπτωση που τα νούμερα φαίνεται να υπερβάλλουν ή να μην είναι και τόσο ρεαλιστικά, μια μικρή έρευνα σε οποιαδήποτε μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο θα σας σοκάρει, αφού αυτές οι συμπεριφορές μίσους δεν εμφανίζονται μόνο σε ατομικό επίπεδο, αλλά φαίνεται να αποτελούν μια συνηθισμένη κατάσταση σε επίσημα μέσα, από πολιτικούς και άτομα σε θέσεις εξουσίας που επηρεάζουν το ευρύ κοινό. Για να μην κάνετε εσείς τον κόπο, ορίστε ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα:
vs
Αυτή η δήλωση του κ. Αλεξάνταρ Ράκοβιτς, μεταφράζεται ως εξής: “Οι Μαυροβούνιοι είναι ένα λάθος – ας κατακτήσουμε πρώτα το Νίξιτς, και ύστερα ας τους διορθώσουμε” και έγινε στην πρωινή τηλεοπτική εκπομπή “Μάχη για το Νίξιτς”, του Σέρβικου τηλεοπτικού καναλιού “Happy TV”. Όπως είναι προφανές, εκφράζει ξεκάθαρα απόψεις εθνικιστικού μίσους εναντίον των Μαυροβούνιων, πυροδοτώντας το αίσθημα εχθρότητας εναντίον του Μαυροβουνίου στον Σέρβικο λαό. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ο κ. Ράκοβιτς είναι ένας πολύ μορφωμένος Σέρβος ιστορικός, ο οποίος σπούδασε στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου.
vs
Υπήρχε μια ομάδα στο Facebook με το όνομα “Θάνατος στους Αλβανούς”, με φωτογραφίες που γελοιοποιούσαν ή επιτίθεντο στους Αλβανούς. Σε αυτήν την ομάδα, υπήρχαν πολλά σχόλια μίσους, όπως “ΚΑΛΟΣ ΑΛΒΑΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ Ο ΝΕΚΡΟΣ!!!” (“ONLY A DEAD SHQIPTAR IS A GOOD SHQIPTAR!!!”). Ο όρος “Shqiptar” σημαίνει “Αλβανός”, ωστόσο σε αυτήν την περίπτωση χρησιμοποιείται με αρνητική χροιά, σε μια προσπάθεια να προσβάλει και να διαδώσει συναισθήματα μίσους κατά των Αλβανών, γεγονός άλλωστε που αποτελούσε και τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε η συγκεκριμένη ομάδα. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι, μετά από έναν μεγάλο αριθμό καταγγελιών, το Facebook κατήργησε αυτήν την ομάδα, θεωρώντας ότι και μόνο η ύπαρξή της αποτελούσε ξεκάθαρη παραβίαση βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων και του σεβασμού στον συνάνθρωπο.
vs
Translation: “Criminal Serbia donates vaccines- 19.02.2021 – Klan Kosova”
Αυτό υπήρξε τίτλος ειδήσεων του επίσημου τηλεοπτικού καναλιού του Κοσόβου “Klan Kosova”. Το άρθρο αναφέρεται στη Σερβία ως “εγκληματική” και σχολιάζει την πρόθεση της Σερβίας να δωρίσει εμβόλια κατά του COVID19 στο Κόσοβο, το οποίο εν τέλει αρνήθηκε τη δωρεά. Σε ολόκληρο το βίντεο παρατηρούμε διάφορους πολιτικούς του Κοσόβου ή δηλώσεις από την πλευρά τους που αναφέρονται στη Σερβία ως ένα “εγκληματικό κράτος” ή ερμηνεύουν αυτήν την κίνηση ως μια “ψεύτικη προσπάθεια να δείξει ένα καλό πρόσωπο στα μάτια της διεθνούς σκηνής”.
vs
Μήπως τώρα πήρατε μια γερή δόση του ζητήματος; Αν όχι, εξερευνήστε ελεύθερα το διαδίκτυο για….περισσότερες δυσάρεστες εκπλήξεις ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, και -γιατί όχι;- ρίξτε μια ματιά και στην κατάσταση της δικής σας χώρας!
Αυτή η σελίδα στο Facebook με το όνομα “Ελλάδα – μια σελίδα για όλους τους Έλληνες του κόσμου” συγκεντρώνει ειδήσεις από ολόκληρη την Ελλάδα (αληθινές ή ψευδείς – δύσκολα μπορεί να πει κανείς), μερικές από τις οποίες πυροδοτούν το μίσος εναντίον της Βόρειας Μακεδονίας σε σχέση με τη γεωγραφική και ιστορική διαμάχη των δύο χωρών. Αυτήν τη στιγμή έχει συγκεντρώσει 436.000 likes και τέτοιους είδους αναρτήσεις προσελκύουν ακολούθους, οι οποίοι διαδίδουν σχόλια που προβάλουν βία και έχθρα.
Μήπως τώρα πήρατε μια γερή δόση του ζητήματος; Αν όχι, εξερευνήστε ελεύθερα το διαδίκτυο για….περισσότερες δυσάρεστες εκπλήξεις ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, και -γιατί όχι;- ρίξτε μια ματιά και στην κατάσταση της δικής σας χώρας!