POGLAVLJE 4
A. Vršnjačka edukacija: šta je to i kako funkcioniše?
Mnogo toga što znamo i ko smo tokom života učimo od ljudi koji su sa nama u sličnim situacijama: zajednička interesovanja, slična starost, porijeklo, društveni status, životna sredina. Ljudi sa kojima se družimo i „govorimo istim jezikom“: dijelimo snove, strahove, očekivanja, napore i inicijative – naši vršnjaci! Stoga se učenje od vršnjaka može opisati kao… vršnjačka edukacija. U odnosu na mlade, vršnjačka edukacija se zasniva na ideji da je moguće uhvatiti organski nastali uticaj vršnjaka unutar njihovih sopstvenih mreža kako bi se uticalo na znanje, stavove i ponašanje mladih. Vršnjačka edukacija počiva na ideji da su „mladi stručnjaci za svoje živote i da su stoga najbolja polazna tačka u svakom procesu učenja“. Često se opisuje u kontekstu omladinskih programa kao „obrazovanje mladih od strane mladih ljudi“.
Programi vršnjačke edukacije obučavaju članove određenih društvenih mreža da postanu „stručnjaci“ u određenom predmetu. Oni tada postaju vršnjački edukatori i podstiču se da prosleđuju informacije drugima kako bi stvorili promjene među ostalim članovima iste grupe. Krećući se u svojim krugovima, pojedinci pomažu jedni drugima da steknu znanje i da uče u tom procesu.
Koliko god to zvučalo očigledno, uspjeh inicijativa vršnjačke edukacije leži prije svega u sposobnosti da se mladi istinski smatraju ravnopravnim partnerima. Prema Domino priručniku koji je izradio Savjet Evrope:
- Mladi su već stručnjaci. Oni imaju jedinstvenu perspektivu o pitanjima koja ih pogađaju i često mogu da „učine da se stvari dogode“.
- Kao uzori svojoj grupi vršnjaka, mladi imaju potencijal da pokažu efikasne stilove komunikacije i pristupe. Ovo se može postići kroz radionice i igre, muziku i masovne medije, diskusiju ili pričanje priča.
- Tamo gdje su resursi ograničeni i mora se doprijeti do velikog broja ljudi, edukacija vršnjačke grupe ima multiplikativni efekat. Takvi programi imaju i neformalni kaskadni efekat, stvarajući promjenu u lokalnoj zajednici.
- Ako se podstiču i podržavaju, mladi mogu da kontrolišu proces obrazovanja i razmjene informacija. Da li će se to dogoditi ili ne zavisi od postavke u kojoj program radi. Obrazovanje vršnjačke grupe može pomoći u podsticanju učešća mladih u programima formalnog i neformalnog obrazovanja.