Поглавје 1
B. Кога бројките зборуваат сами по себе
Понекогаш е тешко да се замисли вистинската големина на ситуацијата, освен ако не се вклучени вистински докази – бројките не лажат! Многу истражувања, анкети и извештаи, не само на европско, туку и на глобално ниво, докажуваат дека феноменот на говор на омраза на интернет повеќе не е само задача – потребна е драстична акција!
Содржината со омраза може да се најде насекаде. Интернетот им нуди можност на сите свои корисници отворено да го изразат своето мислење и да најдат доволно простор да ја споделат својата индивидуална перспектива на реалноста, понекогаш вклучувајќи и содржина со непочитување и омраза против други, групи или поединци. Според онлајн анкета од 2015 година, спроведена од Националниот универзитет на Ирска во рамките на „ДВИЖЕЊЕТО ПРОТИВ ГОВОРОТ НА ОМРАЗА“ на Советот на Европа, ова се најчестите комуникациски платформи каде што преовладува говорот на омраза:
Кога зборуваме за нашиот дом, Европа, статистиката поврзана со млади луѓе и инциденти на омраза на интернет се прилично загрижувачки, без граници во однос на возраста, полот, социјалната или финансиската состојба, професијата или социополитичките убедувања:
од интернет корисниците на возраст од 9 до 16 години низ Европа изјавиле дека биле малтретирани преку Интернет, додека половина од нив (3%) признале дека малтретирале други.
од испитаниците на онлајн анкетата на Советот на Европа изјавиле дека редовно се среќавале со говор на омраза на интернет, при што најчести цели на говор на омраза биле ЛГБТ лицата (70%), муслиманите (60%) и жените.
од 3.500 деца на возраст од 9-16 години во одреден момент биле жртви на сајбер-малтретирање.
од жените биле злоупотребувани преку Интернет со тоа што станале жртви на говор на омраза и повеќе од половина од нив веруваат дека Интернетот не е безбеден простор за изразување.
од онлајн насилниците на возраст од 16 години признале дека лично малтретирале луѓе, а 55% од онлајн-жртвите рекле дека исто така биле малтретирани лице в лице.
Сепак, како што беше погоре споменато, говорот на омраза на интернет во сите негови форми не е европско туку глобален проблем. На пример, според едно истражување во националното училиште на 5.272 деца и младинци од 4 до 11 одделение, спроведено од Мрежата за подигање на свеста за медиумите на Канада „Млади Канаѓани во жичен свет“, на тема онлајн малтретирање и изложеност на омраза:
• 25% од младите интернет корисници изјавиле дека примиле е-пошта со материјали со омраза против другите, со разочарувачки 35% дека воопшто не реагирале (пријавиле, одговориле итн.) и 29% самите одговориле (без да побараат поддршка или совет).
• Имајќи предвид дека голем процент од 56% од сите млади корисници на Интернет користат инстант пораки, 14% од нив покажуваат дека биле загрозени додека ги користеле релевантните платформи/апликации.
• 16% од младите корисници на Интернет признале дека биле сторители на говор на омраза на интернет преку објавување коментари со омраза кон други поединци или групи на луѓе, а огромното мнозинство од нив (60%) биле мажи.
Според набљудувањата на Европската комисија во однос на актуелните трендови на говорот на омраза на интернет, расизмот (со антисемитизам добива голем дел од 10% од случаите) се чини дека е најчеста форма, без ова намалување на рангирањето на сите останати форми на говор на омраза во дигиталниот свет. Како и да е, онлајн анкетата „БЕЗ ДВИЖЕЊЕ НА ГОВОРОТ НА ОМРАЗА“ од 2015 година нуди јасна идеја за најчестите теми кои предизвикуваат говор на омраза на интернет:
Овој предизвик воопшто не беше занемарен од Европската комисија, која во 2016 година постигна договор со најраспространетите ИТ компании и платформи за социјални медиуми за развивање на „Кодекс на однесување за борба против нелегалниот говор на омраза онлајн“, со цел да им помогне на корисниците на Интернет да пријават незаконски говор на омраза на овие платформи и истиот да биде отстранет. Резултатите од оваа иницијатива беа изненадувачки позитивни, бидејќи според оценките во просек 90% од овие извештаи се разгледуваат за помалку од 24 часа, додека 71% од нив се отстрануваат. Индикативно, во 2019 година Фејсбук отстрани 7 милиони случаи на говор на омраза во период од три месеци со поддршка на вештачката интелигенција во повеќето инциденти.
И тоа не е се!
Следниот чекор за Европската комисија е да ги ажурира дигиталните закони и да ги приспособи на потребите на денешницата, преку пакетот Законот за дигитални услуги (DSA), како дел од Дигиталната стратегија на ЕУ, со цел да се создаде побезбеден дигитален простор во кој ќе се почитуваат основните права на сите корисници на дигитални услуги се заштитени.
Иако многу работи се случуваат во правната рамка и имаше силни колективни напори да се помогне да се спротивстави и спречи говорот на омраза на интернет, законите никогаш не се доволни. И нема сомнеж дека најмоќниот начин да се донесат значајни промени и да се создаде подобар свет не е ништо друго освен активна, ангажирана и перспективна следна генерација!