Поглавје 4
A. Врсничка обука: што е и како функционира?
Во текот на нашиот живот ние учиме многу од она што го знаеме и кои сме од луѓето кои се во слични ситуации со нас: заеднички интереси, слична возраст, потекло, социјален статус, животна средина. Луѓето со кои се дружиме и „го зборуваат истиот јазик“: споделуваме соништа, стравови, очекувања, напори и иницијативи – нашите врсници! Затоа, учењето од своите врсници може да се опише како… врсничка едукација. Во однос на младите, врсничката едукација се заснова на идејата дека е можно да се долови органски настанатото влијание на врсниците во нивните мрежи за да се влијае на знаењето, ставовите и однесувањето на младите. Образованието меѓу врсниците се потпира на идејата дека „младите луѓе се експерти за сопствениот живот и затоа се најдобрата почетна точка во секој процес на учење“. Тоа често се опишува во контекст на младинските програми како „образование на младите од страна на младите“.
Програмите за врсничка едукација ги обучуваат членовите на одредени општествени мрежи да станат „експерти“ за одредена тема. Тие потоа стануваат едукатори на врсници и се охрабруваат да пренесуваат информации на други со цел да генерираат промени меѓу другите членови на истата група. Со движење во „слични“ мрежи, поединците си помагаат едни на други да стекнат знаење и да учат во процесот.
Колку и да звучи очигледно, успехот на иницијативите за врсничка едукација лежи пред сè во способноста на една личност вистински да ги смета младите за еднакви партнери. Според прирачникот Домино[1] создаден од Советот на Европа:
- Младите се готови експерти. Тие имаат уникатна перспектива за прашањата што ги засегаат и честопати можат да „направат работите да се случат“.
- Како пример за нивната врсничка група, младите имаат потенцијал да покажат ефективни стилови и пристапи на комуникација. Ова може да се постигне преку работилници и игри, музика и масовни медиуми, дискусија или раскажување приказни.
- Каде што ресурсите се ограничени и каде што треба да се допре до голем број на луѓе, образованието на врсничките групи има ефект на множител. Таквите програми, исто така, имаат неформален каскаден ефект, создавајќи “зуење” во локалната заедница.
- Доколку се поттикнат и поддржат, младите можат да го контролираат процесот на образование и размена на информации. Дали тоа ќе се случи или не зависи од поставката во која работи програмата. Образованието на врснички групи може да помогне да се поттикне учеството на младите во програми за формално и неформално образование.