KAPULLI 3
C. Të Drejtat e Njeriut në luftën kundër narrativave të urrejtjes
Gjuha e urrejtjes është e lidhur drejtpërdrejt me të drejtat e njeriut, pasi është një formë e shkeljes, mosrespektimit dhe cenimit të lirive të dikujt. E vërteta është se vlerat, parimet dhe karakteristikat e të drejtave të njeriut jo vetëm që shkelen nga çdo incident i gjuhës së urrejtjes online, por një reagim pasiv ndaj këtyre incidenteve rezulton në shkelje të mëtejshme të të drejtave të njeriut, duke shkaktuar dëme të mëdha për viktimat dhe për vetë demokracinë. Me fjalë të tjera, promovimi i të drejtave të njeriut është mjeti më efektiv në betejën kundër narrativave negative që çojnë në gjuhë të gjerë urrejtjeje online si dhe offline, pasi ato janë të lidhura në nivele të shumta: shkelja e të drejtave të njeriut gradualisht çon në gjuhë të urrejtjes, ndërsa gjuha e urrejtjes shkakton shkelje të drejtpërdrejtë të të drejtave të njeriut! Kjo lidhje shumënivelëshe ndërmjet të drejtave të njeriut dhe gjuhës së urrejtjes mund të paraqitet skematikisht më poshtë:
GJUHA E URREJTJES vs TË DREJTAVE TË NJERIUT
Diskriminimi si themel
Diskriminimi si princip themelorë negativ
Grupi i synuar konsiderohet më pak i denjë për respekt
Grupi i synuar konsiderohet si barabartë i denjë për respekt
IMPAKTI SHUMËSHKALLËSH
Stereotipet, paragjykimet dhe diskriminimi
Margjinalizimi i grupeve apo individëve të caktuar
Minimi i dinjitetit
Minimi i besimit dhe vetë-respektit
Degradimi i grupeve apo individëve të ndjeshëm
Shkelja e privatësisë
Kërcënimi i Sigurisë
Rrezikimi i sigurisë personale
SHKALLA E PASOJAVE
FAZA 1
Margjinalizmi
FAZA 2
Izolimi
FAZA 3
Konflikti
PHASE 4
Ndarja
FAZA 5
Abuzimi fizik
FAZA 6
Krimi
Ashpërsia dhe rreziku i fshehur i incidenteve të gjuhës së urrejtjes mund të përmblidhen në një fjali të vetme që duhet ta kemi gjithmonë parasysh:
“Jo gjithë Gjuha e Urrejtjes rezulton në krim të urrejtjes, por krimi i urrejtjes gjithmonë përfshinë Gjuhën e Urrejtjes.”
Pra, pas lokalizimit të aspekteve më të rëndësishme të betejës midis të drejtave të njeriut dhe gjuhës së urrejtjes, le të shohim më nga afër se si disa të drejta themelore të njeriut preken prej saj dhe në çfarë mase.
★ Narrativat e urrejtjes dhe liria e shprehjes
Ka pasur shumë polemika rreth e rrotull nëse liria e shprehjes duhet të jetë e hapur dhe e pakufizuar, apo duhet të vendosen kufij të caktuar, në mënyrë që të shmangen incidentet e narrativave negative dhe eventualisht edhe format ekstreme të gjuhës së urrejtjes. E vërteta është se e drejta e lirisë së shprehjes, që do të thotë e drejta për të shprehur këndvështrimin tonë, mendimin tonë, idetë tona, është një nga të drejtat më themelore të njeriut – dhe ne kemi nevojë për të! Është ai që sjell progres në shoqëri, ai që na bashkon, ai që siguron diversitet, larmi dhe “ngjyra” të shumta në personalitetet tona, duke krijuar një ylber shumëngjyrësh si shoqëria, ku secili ka hapësirën e vet dhe ndihet i sigurt dhe rehat për të folur. Megjithatë, njerëzimi gjithmonë ka luftuar për të gjetur ekuilibrin midis lirisë së fjalës dhe respektit ndaj të tjerëve.
Në përpjekje për t’iu afruar një ekuilibri të mirë, me ligj është miratuar një linjë bazë reagimi ndaj formave të ndryshme të shprehjes duke vlerësuar ndikimin e tyre tek të gjithë të përfshirët. Me fjalë të tjera, kjo çështje trajtohet kështu:
"mild" hateful expression
it cannot be restricted
expression that undermines safety, health, morals etc.
it can be restricted
expression that undermines safety, health, morals etc.
it can be restricted
★ Racizmi dhe Diskrimimi
Për fat të keq, konceptet e racizmit dhe diskriminimit përbëjnë themelin e gjuhës së urrejtjes në shumicën e rasteve në kohë moderne. Megjithatë, ky nuk është vetëm titull- pasqyron një cikël qëndrimesh dhe sjelljesh që nisen nga një pikë- gjoja- e padëmshme, megjithëse mund të përshkallëzohet dhe të rezultojë katastrofike. Shiko më poshtë:
Pra, si mund t’i përdorim të drejtat e njeriut në betejën kundër gjuhës së urrejtjes? E vërteta është se ka pasur iniciativa të shumta në këtë drejtim, disa prej të cilave kanë sjellë rezultate të jashtëzakonshme, sidomos te të rinjtë. Një shembull i jashtëzakonshëm nuk është tjetër veçse “No Hate Speech Movement” e cila u lansua si një fushatë rinore në vitin 2013 dhe synon të luftojë gjuhën e urrejtjes duke mobilizuar të rinjtë për të folur për të drejtat e njeriut dhe demokracinë në internet. Lëvizja u koordinua në nivel evropian nga Departamenti i Rinisë i Këshillit të Evropës deri në vitin 2017 dhe tani vazhdon në të gjithë Evropën dhe më gjerë përmes punës së fushatave kombëtare dhe aktivistëve të fushatës, dhe publikimeve të shumta, mjeteve dhe kanaleve mediatike për të mbështetur dhe lehtësuar misionin e saj. Nëse jeni të interesuar të mësoni më shumë rreth saj, vizitoni: https://ëëë.coe.int/en/ëeb/no-hate-campaign/no-hate-speech-movement
Megjithatë, hapat drejt kundërshtimit të gjuhës së urrejtjes përmes të drejtave të njeriut janë mjaft të qarta dhe të dukshme dhe kërkojnë pjesëmarrjen dhe përfshirjen aktive të të gjithë ne! Këtu janë disa shembuj:
- Promovimi i edukimit për të drejtat e njeriut: Nuk mund të bëhet asgjë nëse ka mungesë të njohurive se cilat janë të drejtat e njeriut, cila është rëndësia e tyre në shoqëritë demokratike dhe cilat janë kufijtë e tyre
- Të qenurit të informuar: njohja jo vetëm e të drejtave të dikujt, por edhe e mekanizmave ekzistues mbështetës, autoriteteve përkatëse apo edhe mënyrave për të reaguar dhe mbrojtur veten (ose të tjerët) në rastet e incidenteve të urrejtjes.
- Ndërgjegjësimi: përhapja e lajmeve për iniciativat dhe lëvizjet ekzistuese kundër gjuhës së urrejtjes në internet, përhapja e praktikave më të mira dhe shembujve të mirë.
- Rritja e tolerancës dhe empatisë: kujdesi për njëri-tjetrin, pranimi dhe vlerësimi i diversitetit, mësimi se si ta vendosim veten në vendin e të tjerëve, është çelësi për të luftuar sjelljet diskriminuese dhe të urrejtjes
- Nxitja e barazisë dhe respektit: të kuptuarit e thelbit thelbësor të demokracisë dhe të drejtave të njeriut dhe të luftosh për një botë ku të gjithë respektohen njëlloj është një domosdoshmëri.
- Pjesëmarrja aktive: bëni diçka! Të mësosh se si të reagosh, të mbrosh të pambrojturit, të kundërshtosh sjelljet mosrespektuese ose të dëmshme – edhe nëse jemi vëzhgues dhe jo viktima të drejtpërdrejta, duhet të jetë e detyrueshme!
- Mobilizimi i të tjerëve: nuk është betejë për një person! Bëhuni shembull dhe përpiquni të tërheqni të tjerët dhe t’i bindni ata të bashkohen me kauzën tuaj. Të gjithë për një dhe një për të gjithë!
Po ju duket si shumë ngarkesë? Sapo të filloni çdo gjë do të ndodhë në mënyrë natyrale! Jepini!